Toch kom je deze twee vormen in de praktijk nog niet structureel tegen. Daar is een goede reden voor: ongeacht de adviesvorm, moet wel aan alle zorgplichteisen voldaan worden. Wellicht wordt beide vormen van advies toch (nieuw) leven ingeblazen. Er zijn ontwikkelingen over beide adviesvarianten.

Verkort advies
De discussie over verkort advies speelt al sinds 2013. Toen publiceerde de AFM het visiedocument ‘Dienstverlening op maat’. Samengevat komt het erop neer dat een advies niet altijd een volledig integraal advies hoeft te zijn. Zolang het klantbelang maar centraal gesteld wordt, mag volstaan worden met een minder uitgebreid adviestraject. De mate van diepgang hangt simpelweg af van de klantsituatie. Toch is er geen standaard ‘verkort advies’ geïntroduceerd.

Dit komt mede, doordat het visiedocument van de AFM geen leidraad is, maar een discussiestuk. Het visiedocument gaat bovendien ook in op een civielrechtelijke interpretatie van de zorgplicht (op grond van het Burgerlijk Wetboek), hoewel dat niet valt onder het toezichtdomein van de AFM. Bovendien heeft de AFM diverse keren maatregelen opgelegd vanwege overtreding van de zorgplicht, waardoor financiële dienstverleners liever het zekere voor het onzekere nemen.

Dit kan de verduurzamingsopgave in de weg staan, zag ook de overheid in. Iemand die € 10.000 voor verduurzaming van zijn woning nodig heeft, moet daar al snel € 2.500 aan advieskosten voor betalen, als hij hypothecair wil lenen. De kosten (25%) staan dan niet in verhouding tot de lening zelf. Er kan natuurlijk geadviseerd worden om een consumptief krediet aan te gaan, maar daarvan ligt de rente dan weer hoger. De overheid probeerde verduurzaming al eerder te stimuleren door vanaf 1 april 2021 de kennis- en ervaringstoets te schrappen voor mensen die execution only (zonder advies) tot € 25.000 willen lenen voor verduurzaming. De voorwaarden daarvoor zijn echter nogal complex. Er zijn wel partijen die execution only verhogingen aanbieden, maar de groep mensen die hiervoor in aanmerking komt, is betrekkelijk klein.

Daarom heeft de minister van Binnenlandse Zaken aan KPMG opdracht gegeven opnieuw onderzoek te doen naar ‘verkort advies’, specifiek voor verhoging van de hypotheek bij verduurzaming. De uitkomsten van dat rapport werden op 30 november 2023 gepubliceerd.

Het rapport bevat diverse aanbevelingen. Er zijn kansen voor een verkort adviestraject als het gaat om hypotheekadvies voor verduurzaming. Diverse stappen in het reguliere adviestraject hoeven namelijk niet genomen te worden, zoals het analyseren van en adviseren over diverse inkomensrisico’s. Uiteraard maken een LTI- en LTV-berekening wel deel uit van het traject, net als de fiscale gevolgen, de woonlasten en de optie om al dan niet met NHG te lenen.

De verkorte adviesroute zou beschikbaar moeten zijn voor verhogingen tot € 25.000, en alleen als dit bedrag aan verduurzamingsmaatregelen wordt besteed. Minimaal 70% aan de maatregelen zelf, en de rest aan daaraan gerelateerde verbeteringen aan de woning. Het advies gaat overigens uit van de Trhk 2023 en houdt dus nog geen rekening met de LTI-verruimingen voor het treffen van EBV in de Trhk 2024. 

AFM is aan zet
De AFM is de partij die nadere invulling moet geven aan verkort advies voor verduurzaming. Alleen dan weet u als adviseur welke stappen u niet hoeft te doen, die u wel moet doen in een regulier adviestraject. Volgens KPMG zou dit per hypotheekadvies een besparing van 3 uur kunnen opleveren.

In een Kamerbrief van minister De Jonge van 26 februari 2024, zegt hij toe dat de AFM het document ‘Dienstverlening op maat’ hierop zal aanpassen (zie Bijlage 1 van de Kamerbrief, pagina 8).

Die Kamerbrief bevat nog meer waardevolle informatie over de verduurzamingsopgave in de gebouwde omgeving. Zo is er een sterke stijging in gebruik van ISDE-subsidie en Warmtefondsleningen (Energiebespaarlening). De Jonge ziet mogelijkheden om ISDE nog verder te verbeteren, onder meer door de aanvraag voor deze subsidie te vereenvoudigen.

In een bericht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken op 26 februari 2024, zijn veel van deze ontwikkelingen samengevat en voorzien van diverse links.

Volledig geautomatiseerd advies
In 2018 heeft de AFM al de verwachting uitgesproken dat de sector ooit ‘roboadvies’ zou door ontwikkelen. Omdat de Wft geen onderscheid maakt tussen fysiek (menselijk) advies en geautomatiseerd advies, moet de software die volledig geautomatiseerd advies geeft, wel aan hoge standaarden voldoen. Voor vermogensbeheer is toen al een leidraad ontwikkeld over de invulling van de zorgplicht bij (semi)automatisch vermogensbeheer. Daarnaast publiceerde de AFM een algemene visie op roboadvies. Met de komst van Artificiële Intelligentie (AI), komt geautomatiseerd advies mogelijk een stap dichterbij.

Bovendien publiceerde het Ministerie van Financiën op 30 januari 2024 het Wijzigingsbesluit financiële markten 2023. Dit wijzigingsbesluit bevat diverse wettelijke aanpassingen die op 1 juli 2024 in werking treden. Een belangrijke daarvan is de actieve provisietransparantie voor schadeverzekeringen. Maar een ander deel van het besluit, bevat wettelijke kwaliteitseisen aan volledig geautomatiseerd advies.

In feite worden de ‘gewone’ adviesregels vertaald naar allerlei technische waarborgen in de adviesgevende tool. Ook die tool moet aan alle Wft-regels voldoen, net als een natuurlijk persoon.

Dat kan alleen geborgd worden door strenge eisen aan die tool. Die zijn nu vastgelegd in het BGfo.

We noemen hier als voorbeeld slechts een aantal van die eisen:

• De tool moet ook aan PA-regels voldoen. Dus het moet voortdurend up-to-date zijn.
• Er moet altijd een mens, met de juiste vakbekwaamheidsdiploma’s, aangewezen zijn als verantwoordelijke persoon.
• Er moet bepaald worden welke financiële producten voor welke doelgroepen in aanmerking komen voor geautomatiseerd advies.
• Er moeten diverse interne controlesystemen zijn ingebouwd (doorlopende check op uitgeworpen adviezen), maar ook controlesystemen richting de klant. Er moeten dus voortdurend controlevragen aan de klant gesteld worden, om na te gaan of die het nog snapt. Datzelfde geldt voor het gegeven advies zelf.

De gepubliceerde waarborgen betekenen waarschijnlijk niet dat er op 1 juli 2024 daadwerkelijk ineens een volledig werkende adviestool zal zijn; zeker niet voor hypotheekadvies. Maar het betekent wel dat ontwikkelaars van deze software nu weten waar ze aan toe zijn. Dat kan ze stimuleren om ermee aan de slag te gaan.

Impact op uw praktijk?
U zou de bovenstaande (mogelijke) ontwikkelingen als bedreiging kunnen zien. Als een robot of tool uw advieswerk overneemt, bent u wellicht overbodig! Maar erg snel zal dat niet gaan. Er moeten altijd adviseurs meekijken met de tool, om die te controleren. De tool moet ook direct doorverwijzen naar een fysieke adviseur, als de klant aangeeft het niet meer te snappen. En zelfs als deze tools zo slim worden dat ze echt passend advies zouden kunnen geven, is het nog maar de vraag hoeveel mensen dit ook willen – en of het zo veel goedkoper is dan fysiek advies.

Juist voor u als Erkend Financieel Adviseur, die integraal advies geeft, zal het niet snel gebeuren dat een tool het overneemt. De huidige BGfo-regels zijn immers nog beperkt tot specifieke producten en doelgroepen. Het verkorte advies zou, als gevolg gegeven wordt aan het KPMG-rapport, ook eerder een kans dan een bedreiging zijn. De drempel om advies in te winnen over financiering van verduurzaming, wordt hierdoor immers juist lager.

Hoewel SEH zich geen zorgen maakt over uw kansen, betekent het niet dat u moet stilzitten. Blijf deze ontwikkelingen goed volgen – u kunt beter gebruik maken van nieuwe mogelijkheden, dan net doen alsof ze er niet zijn.

Disclaimer

Dit artikel is geschreven naar inzicht van 10 maart 2024. Stichting Erkend Hypotheekadviseur heeft bij het schrijven en redigeren van dit artikel de nodige zorgvuldigheid betracht. Stichting Erkend Hypotheekadviseur is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de schade die ontstaat als gevolg van eventuele onjuistheden in deze tekst.