BEWS in box 1, of je nou wilt of niet

Er zijn nog veel bestaande eigenwoningschulden (BEWS) van vóór 2013. Die vallen in box 1, waardoor de rente aftrekbaar is zonder dat er op de schuld wordt afgelost. Dat klinkt voordelig, maar voor sommige belastingplichtigen is dat niet het geval. Heb je een dure villa en veel vermogen met daarnaast een relatief lage BEWS, dan kan het fiscaal gunstiger zijn om de schuld in box 3 te laten vallen. Recent heeft een man met een BEWS geclaimd dat deze in box 3 zou moeten vallen. De zaak liep tot aan de Hoge Raad.

De rechtszaak

De man in deze casus heeft meerdere eigenwoningschulden, sinds 2009, waaronder een aflossingsvrije schuld van € 1,45 miljoen. In zijn belastingaangifte over 2016 stelt hij dat deze schuld in box 3 valt en niet in box 1.

Hij rekent uit dat hij vanwege de hoge woningwaarde en zijn vermogen geen voordeel meer heeft van de BEWS in box 1. Als de schuld in box 3 zou vallen, zou hij 1,2% (destijds het effectieve box 3-tarief op vermogen) minder belasting zou betalen, wat neerkomt op € 17.400. Als onderbouwing van zijn stelling, voert hij artikel 2.14 Wet IB2001 op. In dat artikel staat een rangordebepaling: in welke box wordt welk inkomen (positief dan wel negatief) belast? En in welke volgorde wordt dit vastgesteld?

In lid 3 van art 2.14 staat schulden die volgens Hoofdstukken 3 (box 1) of 4 (box 2) niet in die boxen vallen, automatisch in box 3 vallen. En de BEWS staat niet in Hoofdstuk 3 of 4, maar in Hoofdstuk 10bis (het overgangsrecht). De belastinginspecteur volgt deze redenering niet en legt een aanslag op waarbij de BEWS in box 1 valt. Ook de rechter geeft de man geen gelijk. 

Dan volgt er een sprongcassatie (beide partijen willen direct naar de Hoge Raad).

Oordeel Hoge Raad

De Hoge Raad oordeelt op 14 maart 2025 dat de Belastinginspecteur gelijk heeft. De BEWS valt in box 1, of je nou wilt of niet. 

Het argument over de rangordebepaling van 2.14 wordt anders uitgelegd. In Hoofdstuk 10bis (art 10bis.1) wordt namelijk gesteld dat een BEWS een eigenwoningschuld is, zoals “bedoeld in art. 3.119a, eerste lid” van de wet.  Daarmee verwijst Hoofdstuk 10bis dus naar Hoofdstuk 3 en dat is voldoende om de rangordebepaling werking te laten hebben.

In 2013 veroorzaakte verwarring al in 2017 weggenomen

Toenmalig minister Blok van Wonen en Rijksdienst veroorzaakte in 2013 verwarring door te stellen dat je er gewoon voor kon kiezen om de rente over een BEWS niet af te trekken. Dan zou die dus vanzelf in box 3 vallen, zo leek de gedachte destijds.

Oud-Kamerlid Omtzigt stelde hierover vragen aan staatssecretaris Wiebes in 2017. Die maakte aan de verwarring een eind, door duidelijk te stellen dat er géén keuzerecht is. Een BEWS valt in box 1 en de rente moet dus afgetrokken worden. Ook toont hij begrip voor de verwarring die is ontstaan door de eerdere antwoorden, maar dat verandert niets aan de wettekst (ook toen al).

Voor jouw praktijk

Door de afbouw van de Wet Hillen, krijgen steeds meer mensen te maken met een netto bijtelling van de eigen woning. Niet alleen als de woning helemaal vrij van hypotheek is, maar ook als er nog een relatief kleine schuld is. Het wordt dan voor vermogende particulieren aantrekkelijker de schuld in box 3 aan te merken dan in box 1. Maar dat is simpelweg niet mogelijk zonder fysiek kasrondje. Daarover is nu in zoverre echt duidelijkheid, omdat de Hoge Raad dit heeft bevestigd.

Mocht jouw klant zo iemand zijn, dan kan een BEWS in theorie wel naar box 3 verplaatst worden. Maar dan moet die schuld afgelost worden uit eigen middelen, om vervolgens weer opgenomen te worden. Dat is bewerkelijk en relatief kostbaar (kosten voor taxateur en notaris, mogelijk boeterente, administratiekosten, eventueel kosten voor advies). Ook bestaat het risico dat de te betalen rente omhooggaat, of dat de consument de lening simpelweg niet krijgt, omdat een box 3-lening met de woning als onderpand minder snel verstrekt wordt. Veel geldverstrekkers willen juist van aflossingsvrije hypothecaire kredieten in box 3 af. Zie daarvoor het artikel ‘Het eind van de krediethypotheek' in deze Nieuwsbrief. Nog los van het feit dat de leencriteria strenger zijn.

Mocht je deze constructie adviseren, zorg dan eerst dat je zeker weet dat er een geldverstrekker is die hieraan meewerkt.