Onderzoek risico’s automatisering acceptatieprocedures
Automatisering van allerlei processen en procedures versnelt het acceptatieproces van zowel consumptieve als hypothecaire kredieten. Dat is mooi, maar levert in de praktijk ook risico’s op. In 2023 zijn door financiële ondernemingen zelf diverse meldingen gedaan van overkreditering door systeemfouten. De AFM roept op tot continue monitoring van het geautomatiseerde acceptatieproces. Dit jaar (2024) zal de AFM nader onderzoek doen naar de risico’s en de kwaliteitsborging van geautomatiseerde processen. Blijf als adviseur dus altijd alert op geautomatiseerde processen en ga niet zomaar uit van uitkomsten van berekeningen.

Tevredenheid over aanpak aflossingsvrije hypotheken
De AFM is goed te spreken over hoe wij als financiële dienstverleners zijn omgegaan met aflossingsvrije hypotheken (voor consumenten de "aflossingsblij"-campagne). Door bijna 1,7 miljoen consumenten met een aflossingsvrije hypotheek actief te benaderen, is het aantal klanten met een hoog risico teruggedrongen met 63%. Zo’n 744.000 klanten hebben hun financiële situatie aangepast, bijvoorbeeld door alsnog (deels) af te lossen of extra inkomen te genereren.

Voor een aantal potentieel kwetsbare klanten is maatwerk ontwikkeld. Hun situatie wordt voldoende gemonitord. Wel blijft ook de AFM aandacht houden voor aflossingsvrije hypotheken. Ze houden goed in de gaten of aanbieders voldoende adequate nazorg bieden. 

We zien inmiddels dat er aanbieders zijn die aflossingsvrije hypotheken zonder einddatum omzetten naar hypotheken met een einddatum (30 jaar na de ingangsdatum). In de mei-editie van de Erkend (De Casus) geven we daarvan een voorbeeld. Dit duidt op een vergelijkbare trend als bij Doorlopende Kredieten die inmiddels vrijwel allemaal zijn omgezet in een aflossende variant met einddatum. De omzetting van aflossingsvrije hypotheken zonder einddatum betekent voor de financieel adviseurs wel extra waakzaamheid, zeker nu aanbieders ook niet meer standaard een lening ‘doorrollen’ na afloop van de looptijd, maar ook op dat moment toetsen of de maandlasten verantwoord zijn op basis van acceptatieregels.

AFM blijft alert op invulling maatwerk
In de Nieuwsbrief van februari 2024 is uitgebreid ingegaan op de boete die de Rabobank van de AFM kreeg opgelegd. Deze boete was gebaseerd op de AFM-interpretatie van de wijze waarop maatwerk zou moeten worden toegepast. In het Jaarverslag blijkt dat niet alleen de Rabobank op het matje geroepen is. Een andere aanbieder heeft een waarschuwing gekregen (die is niet openbaar) en bij een derde partij loopt nog een onderzoek naar de invulling van hun maatwerkportefeuille. De AFM heeft in een sectorbrief op 7 februari 2024 nog eens gewezen op het belang van verantwoorde kredietverstrekking. Daar staat overigens niet veel inhoudelijk nieuws in. De AFM blijft wel goed in de gaten houden of aanbieders zich hieraan houden.

Claim niet zomaar ‘duurzame hypotheek’
Er wordt soms geadverteerd met extra leenruimte voor duurzame hypotheken (of aanvullende leningen voor het treffen van EBV). Dat mag, maar dan moet die duurzaamheidsclaim wel juist, concreet en begrijpelijk zijn. Dat gaat vrijwel altijd goed, hoewel de AFM één geval heeft gevonden waarin dit niet goed ging.

Duurzaamheidsclaims bij vermogensopbouw moet wel beter
Sinds de inwerkingtreding van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR), moet de adviseur duurzaamheidsvoorkeuren van de klant uitvragen en daarop een passend advies geven: alleen beleggen in fondsen met de juiste duurzaamheidskenmerken (ESG-kenmerken). Of de aanbieders van de beleggingsfondsen hun duurzaamheidsclaims waarmaken, is nog maar de vraag. Uit prospectussen blijkt vaak nog te weinig dat ‘netzero-claims’ ook daadwerkelijk waargemaakt worden. De AFM heeft de markt dan ook opgeroepen extra aandacht te besteden aan allerlei ‘groene’ claims.

Voor uw praktijk
Het is goed om te lezen dat er relatief weinig kritieken zijn van de AFM op uw belangrijkste activiteit: het geven van passend hypotheekadvies. “We” zijn geen voorpaginanieuws voor de toezichthouder, en dat is positief nieuws. Toch is er nooit reden om achterover te leunen: blijf alert, vooral op de punten die ook de AFM benoemt in haar jaarverslag.

Het lijkt er wellicht op dat we in de afgelopen vijf jaar alle mogelijke problemen met aflossingsvrije hypotheken hebben opgelost. Dat zou echter een misvatting zijn. Al over 6½ jaar (2031) zullen de eerste aflossingsvrije hypotheken ‘netto’ worden: de hypotheekrenteaftrek vervalt dan. Ook gaan geldverstrekkers kritischer kijken naar het doorrollen van hypotheken, en krijgen ze steeds vaker een einddatum. U kunt mogelijke problemen bij klanten voor zijn, door ze te blijven waarschuwen voor de potentiële risico’s en daarvoor mee te denken in oplossingen. Denk daarbij niet te ééndimensionaal. Een oplossing hoeft niet altijd te bestaan uit (extra) aflossen, maar kan bijvoorbeeld ook bestaan uit extra inkomensopbouw. Daarin ziet de AFM nog winst: er blijken diverse drempels te zijn voor het opbouwen van pensioenvoorzieningen in de derde pijler. De AFM roept aanbieders op tot stimulering van de (ruimer geworden) mogelijkheden om (aanvullend) pensioen op te bouwen.

Zie ook het artikel van Harrie-Jan van Nunen in de Erkend van mei 2024 over voor- en nadelen van aflossingsvrije hypotheken.

Disclaimer

Dit artikel is geschreven naar inzicht van 9 mei 2024. Stichting Erkend Hypotheekadviseur heeft bij het schrijven en redigeren van dit artikel de nodige zorgvuldigheid betracht. Stichting Erkend Hypotheekadviseur is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de schade die ontstaat als gevolg van eventuele onjuistheden in deze tekst.