Positieve visie op de financiële sector

Minister Eelco Heinen van Financiën publiceerde op 20 januari 2025 zijn Visie op de financiële sector. Je mag je daar als Erkend Financieel Adviseur door aangesproken voelen, want jij bent onderdeel van die financiële sector.

Het goede nieuws is: je mag jezelf op de borst kloppen. De Minister geeft de financiële sector een pluim. Hij wil het sentiment richting de sector dan ook laten kantelen. Al vele jaren staan banken en andere financiële dienstverleners in een te negatief daglicht. Heinen vindt dat dit sentiment positiever moet zijn. De financiële sector, met ruim 220.000 medewerkers, is zeer belangrijk voor de Nederlandse economie. Bovendien willen of verwachten Nederlanders te veel.
We willen lage kosten, maar wel goede service. We willen een hoge spaarrente, en ook betrouwbare banken met een stevige buffer. Maar als die banken dan winst boeken, om aan de buffer toe te voegen, moeten ze zich verantwoorden. Kortom: veel partijen in de financiële sector krijgen niet de lof die ze verdienen.

Positie financiële sector versterken

De financiële sector doet het goed, gezien de complexe wereld waarmee ze te maken heeft. Er zijn wel erg veel regels waaraan wij en andere financiële dienstverleners zich moeten houden. Daarmee steekt Heinen enigszins de hand in eigen boezem voor het langjarig negatieve sentiment richting onze sector. En dat kan beter. Op drie thema’s ziet hij kansen voor verbeteringen:

Goed functionerende markten
Nederlandse banken hebben weinig concurrentie. Dat kan leiden tot een gebrek aan innovatie. We zien juist een afbouw in zakenbankactiviteiten, terwijl dat een belangrijke inkomensbron is van de bankensector buiten de EU. Door meer richting een Europese bankenunie te gaan, is grensoverschrijdende bankactiviteit veel eenvoudiger. Dat levert meer concurrentie op, die in het voordeel van de consument kan werken. Wel hebben Nederlandse banken ook intern verbeterpunten. De spaarmarkt moet transparanter, overstappen naar een andere bank moet eenvoudiger en consumenten moeten overal een spaarrekening kunnen openen zonder dat ze ook een betaalrekening moeten openen.
Minder regeldruk
Er is de afgelopen 20 jaar een spervuur aan wet- en regelgeving over de financiële sector heen gestort. Een deel daarvan is allerminst effectief. Vooral de Wwft-regels zijn compleet vastgelopen, erkent nu ook de Minister. Het is een kapitaalverslindende operatie, die nauwelijks iets oplevert. Nederland is dan ook het enige land waarin banken alle ‘ongebruikelijke’ transacties moeten melden. In de rest van Europa zijn dat alleen ‘verdachte’ transacties, wat zo’n 90% aan meldingen scheelt. We hebben eerder aandacht besteed aan de Wwft, voor het laatst in juni 2023. Nu vindt ook Heinen dat dit effectiever moet kunnen. Vanaf 2027 worden de witwasregels meer Europees geharmonieerd (voor Nederland betekent dit: versoepeld). Maar ook voor die tijd, wil Heinen dat banken meer zouden moeten kunnen samenwerken in het witwastoezicht. Ook moet het idee dat alle risico’s helemaal uitgebannen moeten worden, losgelaten worden. Dit idee resulteert er nu in dat veel personen, ondernemingen of verenigingen geen rekening kunnen krijgen, of met heel veel moeite, terwijl ze niets kwaads in de zin hebben. Niet voor niets roept de Vereniging Eigen Huis op tot versoepeling van de regels voor VvE’s, nu 30% daarvan helemaal geen rekening blijkt te krijgen.
De laatste jaren zijn er ook allerlei regels over duurzaamheidsrapportages bij gekomen. Ook dat moet eenvoudiger. In Europees verband staan we daarin niet alleen. Ook Franse en Duitse politici roepen op tot vereenvoudiging van de regels daarover. Ook de rol van de toezichthouders AFM en DNB wordt genoemd: die moeten, zeker bij startende of vernieuwende sectorgenoten niet te snel ‘mag niet’ roepen. Maar meer constructief in gesprek gaan over wat de mogelijkheden dan wel zijn.
Toegankelijkheid betalingsverkeer en klantbescherming
Dit laatste thema is een beetje een ‘restgroep’ waarin meerdere zaken aan bod komen. We selecteren enkele aspecten uit dit thema. Hoewel Heinen innovatie (fintech) toejuicht, moet de bescherming van de consument wel altijd voorop staan. Het mag niet leiden tot nieuwe misstanden zoals de woekerpolisaffaire. Ook moeten (vooral) banken zorgen voor een betere toegankelijkheid, juist voor groepen die dat het meest nodig hebben. En de Wwft is niet de enige belemmering die klanten ondervinden als ze een rekening willen openen. Een klant kan ook afgewezen worden omdat hij niet past in het ‘profiel van de bank’. Dat soort argumenten vindt Heinen onacceptabel. Ook moet cash geld voldoende beschikbaar blijven. Er komt dan ook een acceptatieplicht voor contant geld (met allerlei uitzonderingen, overigens). Tot slot gaat Heinen nog in op bescherming van consumenten tegen zichzelf. Bijvoorbeeld door Buy Now, Pay Later-diensten (BNPL) te gebruiken. Daarover zijn Europese regels in de maak, maar Heinen wil een versnelde implementatie van die regels. Ook de risico’s van cryptohandel en reclame door (f)influencers neemt hij onder de loep.

Voortgang beleidsthema’s

Wanneer de plannen van Heinen precies impact zullen hebben op de dagelijkse praktijk in de financiële sector, is nog niet precies bekend. Het hangt ook af van de verschillende maatregelen. Zo probeert de minister op korte termijn met diverse stakeholders (waaronder de Autoriteit Persoonsgegevens) om tafel te gaan om de Wwft-regels te normaliseren. Andere aspecten zijn concreter: banken moeten uiterlijk op 1 april 2025 met een plan komen voor een betere toegankelijkheid.

Ondertussen gebeuren er ook al andere zaken. Zo hebben de BNPL-dienstverleners op 15 januari 2025 hun Gedragscode vernieuwd. Ze proberen daarmee vast te leggen dat hun verdienmodel niet meer alleen gebaseerd is op de hoop dat klanten vergeten tijdig te betalen. Dat doen ze door enkele zinnen toe te voegen aan artikel 12 van de Gedragscode. Die keuze was niet vrijwillig, overigens. Het was een gevolg van een uitspraak van het Hof van Justitie van de EU van 17 oktober 2024. Ook finfluencers zijn recent door de AFM aangepakt. Twee finluencers zijn beboet omdat ze een illegale vermogensbeheerder promootten.

Een tegenvaller is de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven van 28 januari 2025. In die uitspraak stelt het CBb de ‘Regeling aanpak flitskredieten’ buiten werking. Dat betekent, kort samengevat, dat buitenlandse aanbieders van deze kortlopende kredieten niet gehouden zijn aan de maximale kredietvergoeding (van 14% in 2025).

Wanneer merk jij iets van de positieve brief van Heinen?

Veel van de thema’s waar Heinen de financiële sector bij wil helpen, hebben betrekking op banken. Die raken wellicht niet direct jouw praktijk. Toch zal het uiteindelijk ook op jouw werk mogelijk positieve effecten gaan hebben. Allereerst zal je op termijn mogelijk (namens de klant) minder vragen over de herkomst van eigen middelen hoeven beantwoorden.

Ook kan er iets veranderen met betrekking tot de toezichthouders. Heinen gaat namelijk ook in zijn brief in op de toezichtkosten, die in Nederland wel erg hoog zijn en door de sector zelf moeten worden betaald. Hij komt de eerste helft van dit jaar nog met een evaluatie van die kosten en neemt daarin de financiering van de toezichthouders mee. Wellicht betekent dit dat toch weer een deel van de toezichtkosten voor rekening van de Staat zelf komt en niet meer alleen bij de financiële sector.

Een nog langer vergezicht zou kunnen betekenen dat versoepeling van bankregels ook kan leiden tot minder strikte toepassing van de leennormen. Dat staat niet in de brief – maar de strikte acceptatieregels van banken, zijn wel mede ingegeven door de strikte handhaving van (soms overdreven) regels. Als de teugels iets gevierd worden, mogen we dan ook hopen op meer ruimte voor maatwerk? Dat kan namelijk volgens ons prima, juist in het belang van de klant, zonder dat zijn risico’s daardoor onaanvaardbaar groot worden. Een Erkend Financieel Adviseur kan die verantwoordelijkheid prima aan.