Nieuwe leennormen Consumptief Krediet

13 sep 2023

Op 8 juli 2023 publiceerde de Vereniging van Financieringsondernemingen Nederland (VFN) de langverwachte nieuwe leennormen. Om kredietverstrekkers de tijd te geven die te implementeren, zijn deze pas op 4 september 2023 in werking getreden. Overigens publiceerde VFN precies op 4 september een gecorrigeerde versie (zie eerdere link), omdat er een fout zat in de definitie van het Toetsinkomen.

Wijzigingen vooral cijfermatig
Er zijn geen grote systematische wijzigingen doorgevoerd in de leennormen ten opzichte van de laatste wijziging op 15 juli 2022. De aanpassingen zijn daarom vooral cijfermatig van aard. Dat betekent dat de Basis- en Leennorm op grond van de hoge inflatie flink zijn gestegen. Daardoor blijft een kleiner deel van het inkomen over voor het betalen van de maandlast van het consumptieve krediet. Toch verlaagt dat lang niet altijd de leencapaciteit ten opzichte van vorig jaar, omdat veel werkenden erop vooruit zijn gegaan in inkomen. De verschillen per aanvrager zijn echter groot.

In de komende editie van de Erkend, die u eind september op de mat kunt verwachten, zijn enkele rekenvoorbeelden gegeven. U krijgt daardoor een indruk van de impact in verschillende situaties. Lees ook De Casus in deze uitgave van de Erkend! Dat artikel heeft namelijk mede betrekking op de interpretatie van toepassing van de leennormen door het Gerechtshof in een specifieke zaak.

In dit artikel beperken we ons tot de nieuwe cijfers in de VFN-leennormen, na een korte samenvatting van de rekenwijze van de maximale leencapaciteit.

Methodiek maximale leencapaciteit ongewijzigd
Uitgangspunt voor de maximale consumptieve lening, blijft het netto maandinkomen van de aanvrager. Van dit netto inkomen worden de leennorm, surplussen, woonlasten en andere correcties afgetrokken. Het resterende bedrag kan besteed worden aan lasten voor een consumptief krediet. Door dat bedrag te vermenigvuldigen met 50, berekent u de maximale leencapaciteit.

De leennorm zelf is de uitkomst van de formule:
Leennorm = basisnorm + opslagpercentage * (toetsinkomen – minimuminkomen)

De uitkomst hiervan is gemaximeerd (afhankelijk van het inkomen).

Basisnorm
De Basisnorm wordt geïndexeerd. Dit is het bedrag per huishouden dat minimaal nodig is om van rond te komen. De indexatie kan oplopen tot meer dan 13% ten opzichte van vorig jaar.

Basisnorm CK per 4 september 2023
	Alleenstaand	Alleenstaand met kinderen	Paar	Paar met kinderen
Huurders	1.302	2.122	1.888	2.541
Eigenwoningbezitters	1.412	2.233	1.987	2.640

Leennorm en surplussen
Omdat de meeste mensen maandelijks meer uitgeven dan de basisnorm, bestaat er een leennorm: dit is een maandelijks bedrag dat dus iets hoger ligt dan de basisnorm, maar waar het huishouden niet onder mag komen door het afsluiten van een CK. Deze leennorm wordt wel afgetopt, omdat uitgaven op enig moment niet verder toenemen naarmate het inkomen stijgt, is het idee. Er moet rekening gehouden worden met surplusbedragen voor specifieke kostenposten, zoals eigenwoning- of autobezit. De inkomensafhankelijke opslag is gebaseerd op begrotingen van hogere inkomens en wordt afgetopt op een toetsinkomen van circa 1,5x modaal.

Dat leidt tot de volgende uitgangspunten en maximale leennormen. De bedragen zijn de netto bedragen per maand, tenzij anders vermeld.

Gegevens ter berekening van de maximale leennorm vanaf 4 september 2023
	Alleenstaand	Alleenstaand met kinderen	Paar	Paar met kinderen
Opslagpercentage	10%	5%	10%	5%
Minimuminkomen	1.803
Modaal inkomen	2.456
1,5x modaal inkomen	3.181 (bruto: 4.600)
Maximale leennorm Huurders (1,5x modaal)	1.456	2.232	2.042	2.640
Maximale leennorm Kopers (1,5x modaal)	1.566	2.342	2.141	2.739

Er zijn 36 extra mogelijke opslagen (surplussen), afhankelijk van (de vorm van) het autobezit en het eigenwoningbezit, de gezinssituatie en het inkomen. We beperken ons tot de 24 meest voorkomende: die van privé autobezit (afhankelijk van gezinssamenstelling) en woningbezit (ongeacht gezinssamenstelling).

Surplussen woning en privé auto
	Alleenstaand	Alleenstaand met kinderen	Paar	Paar met kinderen
Surplus autobezit
Tot modaal	185	131	157	118
1x tot 1,5x modaal	181	131	150	118
Vanaf 1,5x modaal	161	128	136	114
Surplus eigenwoningbezit
Tot modaal	79
1x tot 1,5x modaal	92
Vanaf 1,5x modaal	106

“Negatief” surplus private lease
Voor private leasecontracten vanaf 1 april 2022, geldt dat het in BKR (CKI) vermelde maandbedrag van het leasecontract in mindering komt op het inkomen dat resteert na aftrek van de leennorm.Voor oudere leasecontracten geldt nog dat herrekend moet worden naar werkelijke lasten (delen door 0,65), vanwege een andere registratiewijze. Op het leasebedrag mag vervolgens het tabelbedrag private lease worden afgetrokken. Hierin is wel iets aangepast: dit tabelbedrag mag sinds 4 september 2023 nog maar één keer afgetrokken worden van de werkelijke leasekosten, ook als een gezin meerdere private leaseauto’s heeft. Vorig jaar lichtte VFN nog toe dat de aftrek gold per leaseauto.

Tabelbedragen private lease (negatief surplus)
	Alleenstaand	Alleenstaand met kinderen	Paar	Paar met kinderen
Tot modaal	71	125	99	138
1x tot 1,5x modaal	75	125	106	138
Vanaf 1,5x modaal	95	128	120	142

Als de private leaseovereenkomst niet in BKR staat, dan zijn er twee opties:

Doorvragen naar het contract en de werkelijke lasten meenemen als correctie; of
Eenmaal de surplus optellen bij de leennorm – het blijkt dan te gaan om de surplus ‘eigen auto’.

Voor leaseauto’s van de werkgever telt de fiscale bijtelling plus eigen bijdrage mee bij vaststelling van het netto inkomen. In Tabel 10 van de VFN-leennormen vindt u een nadere specificatie van het toepassingsbereik van het surplus autobezit.

Overige kleine aanpassingen

De bruto woonlast mag op dezelfde manier gecorrigeerd worden om tot een netto woonlast te komen. Is de bruto woonlast € 350 of lager, dan wordt deze geacht netto te zijn. Is de bruto woonlast hoger, dan geldt 10% aftrek voor inkomens tot 1,5x modaal. Daarboven geldt 15% aftrek.
Ook de woonlast voor inwonende klanten wordt op dezelfde manier vastgesteld (30% netto inkomen met een maximum van € 750). De norm woonlast voor inwoners is € 226.
De Inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK) staat niet meer in het lijstje van inkomsten. Een aanbieder mag hier nog wel gebruik van maken, mits die IACK bestendig is. Dit vraagt wel oplettendheid, nu het kabinet heeft besloten de IACK af te schaffen voor ouders van wie het kind wordt geboren op of na 1 januari 2025.
De wijze waarop rekening gehouden wordt met de kosten van kinderopvang is in beginsel niet veranderd, behalve de te gebruiken surplussen. Het surplus kinderopvangkosten is vanaf 4 september 2023:
Bruto kosten -/- kinderopvangtoeslag -/- € 235 (paar met kinderen van 3 tot 5 jaar) of € 238 (alleenstaande met kinderen van 3 tot 5 jaar).
Het bedrag mag niet negatief zijn; als de uitkomst negatief is, wordt deze gesteld op 0.
Correctie van Duo-leningen is ongewijzigd. Dat wil zeggen dat de correctie voor leningen onder het oude stelsel voor 1 juli 2015 nu 0,65% is en onder het nieuwe stelsel 0,35%. Let wel: als afgelost wordt, geldt het daadwerkelijke maandbedrag.

Belang voor de financieel adviseur
Erkend financieel adviseurs mogen ook adviseren over consumptieve kredieten. Sterker nog: ze moeten in een financieringsadvies deze optie meenemen, om na te gaan of dat voordeliger is dan (verhoging van) een hypothecair krediet. Bij relatief kleine verbouwingen of verduurzaming van een woning, kan een consumptief krediet uiteindelijk veel voordeliger uitpakken dan een hypothecair krediet.

Hierbij wel één belangrijke kanttekening. Verstrek geen (extra) consumptief krediet, als er al sprake is van een te hoog hypothecair krediet. Dat is weliswaar soms mogelijk met de VFN-leennormen, maar recentelijk heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden hiervan gezegd dat het niet passend is. De details van deze uitspraak, vindt u in De Casus in de komende editie van het vakblad Erkend.