Cryptovaluta zoals de Bitcoin, Ethereum, Tether of één van de ruim 18.000 andere cryptomunten, waren tien jaar geleden nog zeer exotisch. Inmiddels ‘beleggen’ steeds meer particulieren in deze valuta. De gekapitaliseerde marktwaarde van al die cryptovaluta is niet voor niets $ 2,17 biljoen (bijna € 2.000.000.000.000), hoewel dit van dag tot dag sterk verandert. We schrijven ‘beleggen’ tussen aanhalingstekens, omdat men bij beleggen meestal investeert in een bepaalde onderliggende waarde, die iets stoffelijks of een meetbare prestatie representeert. Bij cryptovaluta is er geen tegenprestatie of onderliggende waarde, in tegenstelling tot bij bijvoorbeeld aandelen. “Bitcoin” is geen bedrijf of een winstgevend instituut. En als iemand het als een buitenlandse valuta ziet, moet hij zich realiseren dat er geen economie van een land tegenover staat, zoals bij nationale valuta.

Belanghebbenden in cryptovaluta zullen tegenwerpen dat de onderliggende waarde van cryptovaluta er wel degelijk is, maar dan in de vorm van het vastliggende protocol in de blockchain. Mocht deze technologie ooit echt een mondiaal geaccepteerd geldsysteem worden, dan zouden daarop gebaseerde cryptovaluta nu al een waarde vertegenwoordigen, zo is het idee. En sommige cryptovaluta, de zogenoemde ‘stablecoins’ hebben valuta als onderliggende waarde. Het blijkt echter vaak lastig te controleren of dit werkelijk zo is: cryptovaluta vallen niet onder centraal toezicht. Al gaat dat er wel steeds meer komen.

Waarschuwingen vanuit de Europese toezichthouders
De European Securities and Markets Authority (ESMA) is, kort door de bocht, de Europese versie van de AFM. Deze organisatie waarschuwt EU-burgers over de risico’s van crypto’s. De Europese Bank Autoriteit (EBA) en de verzekerings- en pensioentoezichthouder EIOPA sluiten zich aan bij die waarschuwing.

De AFM vertaalt de waarschuwing dat: “veel cryptoactiva zeer risicovol en speculatief zijn. Ze zijn voor de meeste consumenten niet geschikt als belegging of als betaalmiddel.” Iets eerder had de AFM hiervoor ook al gewaarschuwd in haar signalenmonitor. Er is veel misleidende reclame in omloop, ook via sociale media en influencers. De risico’s zijn al groot bij aanbieders van cryptovaluta die geen kwaad in de zin hebben. Maar helaas zijn er ook veel frauduleuze praktijken met nep-crypto’s en “pump-and-dump”-acties. Omdat crypto’s zich in het digitale domein begeven, kunnen ook hacks voorkomen. Op 29 maart 2022 vond de grootste hack ooit plaats, waarbij US$ 625 miljoen aan crypto’s ontvreemd werd, hoewel de wallet waarin deze munten zich bevinden, wel gevonden is. De kans dat iemand zijn geld helemaal kwijt is, is al met al groot. En consumenten kunnen de schade dan nergens verhalen, omdat er geen beschermingsregels zijn.

DNB-register is nog geen toezicht ter bescherming van consument
Cryptodiensten zijn niet helemaal het ‘wilde westen’: er is inmiddels al enig toezicht. De Nederlandsche Bank (DNB) is de partij waar aanbieders van cryptodiensten zich moeten aanmelden voor een vergunning. Zij worden dan geregistreerd in een openbaar register. Het toezicht is nu alleen nog gericht op garanties dat de cryptodienstverleners voldoende waarborgen hebben tegen het witwassen van geld en het financieren van terrorisme, dan wel het naleven van de Sanctiewet. Dat zijn beide wetten die criminele activiteiten moeten ontmoedigen. Maar het zijn geen garanties tegen de risico’s voor een consument, zoals hierboven geschetst.

Komt er wel meer toezicht?
Ja, daar lijkt het wel op. Er is een waar offensief gaande tegen crypto’s met verschillende invalshoeken. Meest ingrijpend kan de MiCaR worden: Markets in Crypto-assets Regulation. Er wordt inmiddels over onderdelen van deze MiCaR gestemd om ze in het definitieve voorstel al dan niet op te nemen. Echte wetgeving ligt dus nog wel een eindje weg. Toch zal de impact op cryptobrokers groot zijn, vermoedelijk vanaf 2024. In grote lijnen wordt cryptohandel dan bijna net zo gereguleerd als aandelenhandel. Dat betekent dus dat er:

• Gewaarschuwd moet worden voor risico’s
• Een verbod geldt op koersmanipulatie en voorkennis
• Een plicht is transparant te zijn in kosten
• Deze informatie op een gestandaardiseerde wijze aangeboden moet worden (een soort ‘crypto-prospectus’)
• Mogelijk een verbod komt op stablecoins met onderliggende valuta anders dan de euro. Of deze stablecoins komen onder algemeen banktoezicht te vallen.

De verwachting is dat veel cryptodienstverleners hierdoor de (digitale) deuren moeten sluiten, of in elk geval hoge kosten zullen moeten doorberekenen aan de consument.

Dus wat moet u uw klant vertellen?
We stelden eerder de vraag wat u uw klanten moet antwoorden als zij vragen stellen over cryptovaluta. Het belangrijkst is de klant zoveel mogelijk over de feiten te informeren. Maar ook om de grens te stellen tussen waarin u adviseert of niet. Als u onder de noemer ‘adviseur Vermogen’ aan een particulier een concrete aanbeveling doet om geld te stoppen in een specifieke cryptomunt, dan bent u daar dus op aan te spreken. Nog los van het feit dat het buiten het curriculum van de Wet op het financieel toezicht valt: het is geen beleggingsfonds.
Stuur uw klant linkjes door van de AFM waarin de risico’s genoemd staan. En wijs ze op het register van DNB. Informeer ze ook over mogelijke aanstaande verregaande Europese wetgeving. Beter toegankelijk hierover is informatie van Wijzer in Geldzaken, die in begrijpelijker taal beschrijft wat de risico’s zijn. De Belastingdienst krijgt na invoering van een Europese wet over gegevensuitwisseling (deels) toegang tot informatie over cryptowallets en de eigenaren daarvan. Het niet opgeven van vermogen in box 3 (zoals cryptomunten), is strafbaar. De pakkans wordt steeds groter.

Wat u ook privé doet met cryptomunten: laat u niet verleiden tot het geven van advies over (investeren in) cryptovaluta aan uw klanten, maar wijs ze zo neutraal mogelijk op alle aspecten ervan.

Disclaimer

Dit artikel is geschreven naar inzicht van 7 april 2022. Stichting Erkend Hypotheekadviseur heeft bij het schrijven en redigeren van dit artikel de nodige zorgvuldigheid betracht. Stichting Erkend Hypotheekadviseur is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de schade die ontstaat als gevolg van eventuele onjuistheden in deze tekst.