AFM: er moet meer aandacht zijn voor de geschiktheidstoets in beleggingsadvies

16 dec 2021

Op 30 november 2021 publiceerde de AFM de resultaten van een onderzoek naar de ‘geschiktheidstoets’. Het onderzoek van de AFM ziet vooral op advies van beleggingsadviseurs of vermogensbeheerders. Voor deze groep hebben ze een Leidraad beleggingsadvies dan ook opnieuw uitgebracht. Het onderzoek over de geschiktheidsverklaring is voornamelijk bedoeld om beleggingsondernemingen zelf aan te sporen verbeteringen door te voeren.

Voor veel Erkend Financieel Adviseurs zal gelden dat ze niet of alleen indirect adviseren in beleggingen. In een beleggingshypotheek of beleggingsverzekering is advies al mogelijk met alleen de Wft-diploma’s (hypothecair krediet of vermogen). Voor advies over beleggingsfondsen via een beleggingsrekening (zonder verzekering dus), kan vervolgens een vergunning op grond van het Nationaal Regime worden aangevraagd. Voor vermogensbeheer of advies in individuele aandelen, obligaties, et cetera, is een (zwaardere) MiFID-vergunning nodig.

Ook al bent u wellicht niet de doelgroep van dit onderzoek, de uitkomsten ervan kunnen ook voor u als financieel adviseur relevant zijn, ook als u onder Wft-vergunning of NR-regime over beleggingen adviseert. In algemene zin constateert de AFM namelijk ook bepaalde zaken die minder met de geschiktheidsverklaring van doen lijken te hebben.

We noemen hier kort de belangrijkste aandachtspunten uit het rapport:

Bij het vaststellen van het beleggingsprofiel (al dan niet via een puntenstelsel) vindt de AFM vaak geen duidelijke koppeling tussen de geadviseerde belegging en het profiel.
De echte risicobereidheid wordt vaak onvoldoende geïnventariseerd. Daarmee doelen ze vooral op de bereidheid dat een bepaalde vermogensdoelstelling niet behaald wordt binnen de geïnventariseerde beleggingshorizon.
Een geschiktheidsverklaring moet worden opgesteld als er geadviseerd wordt over een bestaande portefeuille. Let wel: dat kan een aanpassing zijn, maar ook het advies om niets te doen is een advies. Deze geschiktheidsverklaringen zijn vaak te algemeen van aard. Die moeten individueel zijn: waarom past dit advies specifiek bij deze individuele klant?

Elk van deze aandachtspunten gelden voor elke vorm van advies waarin beleggingen een rol spelen. Daarom kunnen ze ook voor u interessant zijn.

Begripsgebruik AFM maakt het lastig
De term ‘geschiktheidstoets’ is geen wettelijke term. De AFM gebruikt de term ‘geschiktheidstoets’ voor twee compleet verschillende zaken, wat verwarrend is:
1) Er is een geschiktheidstoets voor bestuurders en beleidsbepalers van financiële ondernemingen. Deze toets gaat na of deze personen geschikt en betrouwbaar zijn voordat ze een belangrijke rol vervullen. In de wet (Wft) heet dit de geschiktheidseis.

2) Dit bericht gaat over een andere ‘geschiktheidstoets’: de toets die sinds MiFID II voorafgaand aan elk advies beoogt na te gaan of het advies aansluit op alle voorkeuren, doelstellingen, risicobereidheid, et cetera van een Retail belegger. Daaruit volgt de geschiktheidsverklaring: een wettelijke term voor de verklaring die de adviseur moet hebben om aan te tonen dat een bepaald (product)advies past bij de klant.

En let wel: er bestaat ook nog zoiets als een ‘passendheidstoets’ volgens de AFM: zij bedoelen daarmee de toets om na te gaan of execution only beleggen al dan niet passend is voor de klant. Het gaat daarbij dus om een toets naar de juiste wijze van dienstverlening voor een klant en niet zozeer naar het juiste product.