Geen positieve BKR-registratie hypothecaire kredieten

15 feb 2023

In april 2022 heeft BKR een consultatie gehouden over het positief registreren van hypothecaire kredieten. BKR stelde voor direct bij het aangaan van een hypothecair krediet deze schuld te registreren (net als bijvoorbeeld consumptieve kredieten).

Het idee achter de positieve registratie is dat er bepaalde hypothecaire leningvormen zijn, die een risico vormen voor de kredietwaardigheid, als die niet geregistreerd zouden zijn. Denk hierbij aan de SVn-starterslening (met Combinatielening). Het voorstel was dan ook om hypotheken beperkt te registreren en ook alleen nieuwe gevallen. BKR maakte niet duidelijk waarom een positieve registratie tegen dit risico zou helpen. Dat bleek dan ook uit de reacties van geraadpleegde partijen.

De eerste die publiekelijk reageerde op het BKR-voornemen, was de Vereniging Eigen Huis (VEH). Op 8 december 2022 schreef VEH op haar site niets te zien in het voorstel. Er zijn meerdere bezwaren tegen positieve registratie. Als iemand een achterstand op een financieringscontract voor een mobiele telefoon heeft, zou die informatie namelijk actief gedeeld worden met de bank waar de hypotheek loopt. Ook ziet de financier bij het aangaan van een telefooncontract dat iemand een hypotheek heeft, terwijl dat de privacy onevenredig schaadt.

BKR reageert verbolgen
BKR reageerde een dag later dat ze het niet netjes vonden van VEH dat ze publiekelijk zo kritisch reageerde op het voorstel. VEH zat zelf mede aan tafel met BKR om het plan te bespreken. BKR noemt enkele redenen die, volgens hen, pleiten voor positieve registratie. Enerzijds wil de AFM het ook. Anderzijds is Nederland het enige EU-land waar hypotheken niet geregistreerd worden, motiveert BKR.

NVB en Verbond van Verzekeraars ook mordicus tegen registratie
In alle ophef, die leek te gaan om onenigheid tussen VEH en BKR, vonden ook de Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars het tijd om hun inbreng te publiceren. Die inbreng is niet mals. Samengevat stellen zij in een door hen beiden ondertekende reactie (al op 9 juni 2022), het volgende:

Wij zijn ook tegen overkreditering. Daarvoor zijn al bijzonder veel en zeer strenge regels, die wij naleven. Positieve registratie voegt daar niets aan toe.
Een positieve registratie van (bijvoorbeeld) een SVn-Starterslening, zegt niets over de financiële positie van een klant. Er moet altijd naar de exacte financiële situatie gevraagd worden, want die haal je niet uit een BKR-registratie. En we vragen toch al om alle financiële gegevens.
Het Kadaster heeft hypotheken al geregistreerd. Daaruit zijn weliswaar de hypotheeklasten niet te achterhalen, maar datzelfde zou gelden voor een BKR-registratie van hypotheken.
BKR zou alleen nieuwe gevallen willen registreren. Daardoor ontstaat er juist verwarring. Ook zouden niet alle nieuwe hypotheken vooralsnog geregistreerd worden. Dat vergroot de onduidelijkheid, in plaats van het scheppen ervan.
Het registreren van een SVn-hypotheek waarop niet afgelost hoeft te worden (en soms ook geen rente betaald hoeft te worden) is zinloos: er kan immers geen achterstand ontstaan, omdat er geen lasten zijn. Maar ondertussen krijgt de geregistreerde wel een stigmatiserend stempel opgeplakt. Ook als hij wel betaalt (vrijwillig, of na afloop van de maandlastvrije periode). Mocht er op enig moment wel een achterstand ontstaan, dan wordt er al geregistreerd en dat werkt prima.

NVB en het Verbond komen beide tot de conclusie dat een registratie geen oplossing is. Sterker nog: er is niet eens een probleem waarvoor dat een oplossing zou zijn.

Kamervragen met antwoorden
Ondertussen is de onenigheid doorgedrongen tot in Den Haag. D66 en de VVD hebben Kamervragen gesteld over deze kwestie. Minister Kaag heeft deze op 17 januari 2023 beantwoord. Uit de antwoorden blijkt dat de consultatie meer aan het rollen heeft gebracht dan alleen het plan van BKR om hypotheken te registreren.

Het belangrijkste antwoord op de vragen is: Nee, hypothecaire kredieten worden niet positief geregistreerd. Er is geen enkele aanleiding toe, omdat consumenten al goed beschermd worden tegen overkreditering. Het aantal ‘niet-presterende’ hypotheken (met achterstanden van 3 maanden of meer) is in Nederland ongeveer 1% (wat verhoudingsgewijs erg laag is).

Maar uit de antwoorden blijkt nog meer: BKR is een private stichting. Die kan helemaal niet zelf beoordelen wat wel en wat niet geregistreerd wordt. In de Wet op het financieel toezicht (art. 4:32 Wft) staat dat kredietaanbieders aangesloten moeten zijn bij een stelsel van kredietregistratie. Daar is er slechts één van en dat is BKR. Maar, zo stelt de minister, eigenlijk is het raar dat dat een private stichting is. De minister gaat dan ook een wetsvoorstel indienen om kredietregistratie een wettelijke taak te maken. Er wordt dan direct wettelijk vastgelegd wat er wanneer geregistreerd moet worden en bij welke partij.

Het ligt voor de hand dat BKR wel de partij blijft die schulden registreert. BKR heeft in januari 2023 op haar site benadrukt te verwachten de partij te blijven die schulden registreert. BKR stelt daarin blij te zijn met de betrokkenheid van de overheid bij kredietregistratie. BKR vond het in de laatste alinea nog wel nodig te zeggen dat er ‘in het maatschappelijk belang wel draagvlak is’ voor positieve hypotheekregistratie, hoewel dat niet uit de consultatiereacties of uit de antwoorden van de Minister blijkt.

Voor uw adviespraktijk
Er zijn regelmatig discussies over de wijze van registratie bij BKR. Dat geeft BKR zelf ook aan. Alleen al uit het oogpunt van duidelijkheid voor u en uw werkgever of opdrachtgever in de financiële dienstverlening, is het goed als er een wet komt waarin duidelijk wordt verankerd wat wel en wat niet geregistreerd moet worden. De vraag dient zich op of er in dat wetsvoorstel (dat nog begin dit jaar wordt voorgelegd) ook meer duidelijkheid komt over hoe financiële dienstverleners moeten omgaan met een geregistreerd krediet in acceptatiebeleid. Dat is immers niet hetzelfde als een duidelijke registratie zelf. Misschien is het wel de eerste aanzet voor meer standaardisering van de manier waarop u moet omgaan met een kredietaanvrager die geregistreerd staat, voor zover dat nog niet in interne regels (of door NHG) is vastgelegd.